|
(она томонидан) бир ака ёки укаси ёхуд бир опа ёки синглиси қолган бўлса, уларнинг икковидан ҳар бирига олтидан бири тегур. Энди агар улар бирдан ортиқ бўлсалар, улар мероснинг учдан бир ҳиссасига тенг шерик бўлурлар. (Бу тақсимотлар) меросхўрларга зарар етказмайдиган ҳолда қилинган васият ва қарзлар адо қилингандан кейин бўлур. (Бу ҳукмлар) Аллоҳ томонидан бўлган амр-фармондир. Аллоҳ билгувчи ва ҳалимдир“. [4:11-12]
Демак, Аллоҳ Таоло мусулмонларга олдин васиятни меросхўрлар ва қариндошлар учун истаганча қилишларини фарз қилган. Кейин эса молни фақат меросхўрларга тақсимлашни тайинлаб, меросхўрлардан бошқаси учун васият қилиш мандуб бўлган.
Меросларнинг фарз қилинганига далил мерослар ҳақидаги оятлардир. Уларда меросхўрлар учун улушлар белгиланган. Оятнинг охирида бундай дейилган:
فَرِيضَةً مِّنَ اللّهِ
– „Аллоҳ томонидан қатҳий фарз қилиб қўйилди“. [4:11]
Меросхўрлардан бошқалар учун васият қилишнинг мандуб бўлишига далил мерослар ҳақидаги оятларда Аллоҳ васиятни ўша бошқалар билан боғлаб айтганидир.
مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ
– „(Бу тақсимотлар) марҳума қилган васият ва унинг қарзлари адо этилгандан кейин бўлур“. [4:12]
Бу ердаги васият мутлақ, умумий маънода. Лекин уни суннат меросхўрлардан бошқаларга қайдлаган:
«إِنَّ اللهَ قَدْ قَسَمَ لِكُلِّ إِنْسَانٍ نَصِيبَهُ فِى الْمِيْرَاثِ فَلاَ تَجُوزُ لِوَارِثٍ وَصِيَةٌ»
«Аллоҳ мерос масаласида ҳар бир инсонга ўз насибасини тақсимлаб қўйган. Мерос қолдирувчига васият қилиш жоиз бўлмайди».40
Айтиб ўтганимиз оятдаги васиятнинг меросхўрдан бошқаларга қайдланганига далилдир. Унинг мандублигига далил эса қатъий талабни ифодалайдиган қаринасиз ҳам унда қурбат (Аллоҳга яқинлашиш) маъноси бор.
4- Аллоҳ Таоло баён қиляптики, котиблар бўладими, гувоҳлар бўладими, васиятдан ўзларига улуш тегмайдиган кишилар бўладими, васиятни ўзгартирганлар жуда қаттиқ гуноҳкор бўладилар. Чунки Аллоҳ учун ҳеч бир иш яширин эмас. У Зот васиятчининг васиятини Эшитгувчидир. Махфий ёки ошкора қилинган ўзгартиришларни
(40) Термизий: 2046. Насоий: 3581. Абу Довуд: 2486. Ибн Можа: 2703.
96-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208